ทำไมต้องเป็นการเรียนรู้ตลอดชีวิต Why is Lifelong Learning

วิกฤตการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อโคโรนาไวรัส (COVID-19) ตั้งแต่ปลายปี 2019 ซึ่งยังไม่มีทีท่าว่าแต่ละประเทศจะสามารถดำเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจได้เป็นปกติดังที่เคยเป็นมานั้น หากจะคิดในมุมบวกก็จะพบว่า วิกฤตการณ์ครั้งนี้ทำให้เราได้เรียนรู้ว่า ไม่มีสิ่งใดดำรงอยู่โดยไม่ปรับเปลี่ยน สรรพสิ่งล้วนอยู่บนความไม่แน่นอน การที่บุคคลจะดำเนินชีวิตอยู่ต่อไปได้อย่างดีที่สุดจึงต้องอาศัยความเข้มแข็ง มีสติ พร้อมที่จะเรียนรู้ ทำความเข้าใจ และปรับตัวตอบรับต่อสิ่งต่าง ๆ ที่จะเข้ามากระทบตลอดช่วงชีวิตนับจากนี้ นั่นคือ การเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong Learning)

การเรียนรู้ตลอดชีวิต:

แนวคิดและการปฏิบัติที่ทรงพลัง

แนวคิดสำคัญของการเรียนรู้ตลอดชีวิตเกิดขึ้นในปี 1970 เมื่อมี 3 ประเทศได้เสนอแนวคิดความจำเป็นในการขยายขอบเขตการศึกษาตลอดชีวิตของบุคคลโดยที่ UNESCO, OECD (The Organization for Economic Co-operation and Development) และ the Council of Europe ได้ให้การสนับสนุนอย่างเต็มที่ในการปรับรูปแบบระบบการศึกษาใหม่ ซึ่งแนวคิดนี้ได้แผ่วจางไปหลังจาก 20 ปีต่อมา แต่แล้วในช่วงทศวรรษ 1990 ได้มีการจุดประกายให้เกิดการทบทวนในเรื่องนี้ขึ้นอีกครั้ง เมื่อวงการธุรกิจต่าง ๆ ได้เริ่มเข้าใจถึงคุณประโยชน์ของการฝึกอบรมรมและพัฒนาพนักงาน

นิยามของการเรียนรู้ตลอดชีวิตนั้น ครอบคลุมทั้งต่อการพัฒนาส่วนบุคคล และการพัฒนาในอาชีพ บุคคลที่มีลักษณะเป็นผู้เรียนรู้ตลอดชีวิตจะไม่หยุดที่จะพัฒนาตนเองเพื่อให้มีคุณค่า และมีความเชื่อว่า ตนยังเรียนรู้ได้อีก และยังมีทักษะ ความรู้ ความสามารถที่ยังรอให้ตนเองพัฒนาได้อีกเช่นกัน องค์กรใดก็ตามที่มีพนักงานที่เชื่อมั่น และใช้หลักการเรียนรู้ตลอดชีวิต พนักงานก็จะมีความสนใจที่จะเรียนรู้ และพัฒนาตนเองให้เติบโตในอาชีพ เพื่อตอบสนองภารกิจขององค์กรได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งจะส่งผลให้องค์กรหรือธุรกิจมีความเจริญก้าวหน้าและมั่นคง อาจกล่าวได้ว่า การเรียนรู้ตลอดชีวิต หมายความรวมถึงการเรียนรู้ทั้งที่เป็นทางการ และไม่เป็นทางการ เป็นการเติบโตของบุคคล และอาชีพการงาน โดยมีเป้าหมายเพื่อให้ได้ทักษะใหม่ ๆ และได้ใช้ความรู้ที่มีอยู่ โดยคุณสมบัติสำคัญที่สุดของการเป็นผู้เรียนรู้ตลอดชีวิตคือ การเรียนรู้ด้วยตนเอง (Self-Directed Learning) คนจะเรียนรู้ตลอดชีวิตได้ ต้องมีทัศนคติที่ดีต่อการเรียนรู้ ไม่กลัวที่จะเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ การเรียนรู้ที่ริเริ่มจากตนเอง มีการกำหนดจุดมุ่งหมาย กำหนดรูปแบบ ทรัพยากร และวิธีการเรียนรู้ด้วยตนเอง จะทำให้บุคคลมีความรู้ความเข้าใจ และทักษะเพิ่มขึ้นจากเดิม

ทำอย่างไรจะให้การเรียนรู้ตลอดชีวิต

เป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมองค์กร

การเรียนรู้ตลอดชีวิตควรเป็นสิ่งที่อยู่ในชีวิตการทำงานในแต่ละวัน การฝึกปฏิบัติไปพร้อมกับการทำงานจริง (On-the-Job Training) เป็นรูปแบบการเรียนรู้อย่างหนึ่งที่ช่วยเร่งความเร็วในการเรียนรู้ตลอดชีวิตให้เกิดขึ้นภายในองค์กรได้ จากผลการสำรวจของ Linkedin พบว่า โอกาสในการพัฒนาตนเองของพนักงานเป็นปัจจัยลำดับที่ 2 รองจากธรรมชาติของตัวงานเองที่คนให้น้ำหนักความสำคัญในการเลือกองค์กร ถ้าพนักงานได้รับการส่งเสริมให้ตระหนักถึงความสำคัญของการเรียนรู้ตลอดเวลา หรือได้รับการสนับสนุนจากองค์กรให้มีโอกาส และเวลาในการเรียนรู้ด้วยความเต็มใจ มีความสุข โดยไม่ต้องกังวลต่อภาระงานที่ได้รับมอบหมายมากจนเกินไป พนักงานก็จะสามารถสร้างผลิตภาพการทำงานที่ดี คิดค้นนวัตกรรมใหม่ ๆ และให้ความร่วมมือในการปรับเปลี่ยนองค์กรไปในทิศทางที่ต้องการได้ โดยองค์กรสามารถส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตผ่านกลยุทธ์การกระตุ้นการเรียนรู้ที่อยู่ในกระบวนการทำงานปกติได้ ดังนี้

1. การใช้ระบบพี่เลี้ยงที่เน้นส่งเสริมการเรียนรู้ของพนักงานเป็นรายบุคคล (Individual Mentoring) Sydney Finkesteinz ผู้เขียนหนังสือเรื่อง Superbosses ในปี 2016 แนะนำเครื่องมือ One-on-One Tutoring ที่หัวหน้างานสอนงานลูกน้องแบบไม่เป็นทางการหรือที่เรียกว่า “Teacher-Leader” ซึ่งเน้นบทบาท การตั้งคำถาม การเป็นแบบอย่างที่ดี และการให้คำแนะนำอย่างมีเป้าหมาย

2. การแบ่งปันความรู้ให้ผู้อื่น (Sharing Learning with Others) ธุรกิจธนาคารชั้นนำในประเทศสิงคโปร์ ได้ให้ทุนการศึกษาจำนวนที่สูงมากต่อพนักงาน 1 คน ให้ศึกษาต่อในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับงาน โดยมีเงื่อนไขว่า พนักงานจะต้องกลับมาถ่ายทอดความรู้ให้กับเพื่อนร่วมงานอย่างน้อยจำนวน 10 คน

3. การออกแบบการเรียนรู้เฉพาะสำหรับบุคคล และตามความจำเป็น ณ เวลานั้น องค์กรชั้นนำทั่วโลกจะใช้สื่อและนวัตกรรมที่หลากหลายในการสนับสนุนการเรียนรู้ของพนักงานตามแบบที่พนักงานชอบและถนัด หรือจัดทำสื่อการเรียนรู้ที่เข้าถึงง่าย นำไปปรับใช้กับงานได้ทันที นอกจากนี้ ยังจัดให้มีระบบการคัดกรองข้อมูลที่ทำให้เกิดการพัฒนาซอฟต์แวร์เป็นจำนวนมาก เพื่อการเรียนรู้ที่หลากหลายตรงกับความจำเป็น และความสนใจรายบุคคล จะเรียนเมื่อไร อย่างไร และเรื่องอะไรก็ได้ (On-Demand Learning Modules)

ฝ่ายฝึกอบรมจะให้การส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตของพนักงานด้วย 3 กลยุทธ์ข้างต้นผ่านแผนการฝึกอบรมและพัฒนาพนักงานประจำปี และแผนงานการพัฒนาอื่น ๆ ได้แก่ การจัดการความรู้ การปรับปรุงกระบวนการทำงาน การพัฒนาพนักงานเป็นรายบุคคล การฝึกปฏิบัติ ณ หน้างานจริง On-the-Job-Training (OJT) และการให้ทุนการศึกษาประเภทต่าง ๆ ฯลฯ และฝ่ายฝึกอบรมจะต้องกำหนดให้มีการพัฒนาผู้บังคับบัญชาทุกระดับให้ได้รับความรู้ ความเข้าใจ และมีความตระหนักถึงบทบาทหน้าที่ในการส่งเสริมค่านิยมและพฤติกรรมการเรียนรู้ตลอดชีวิตของพนักงาน

สร้างแนวคิดและพฤติกรรมการเรียนรู้ตลอดชีวิต

ให้เป็นปณิธานใหม่เพื่อองค์กร

ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี และปัจจัยแวดล้อมการทำงานที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วดังเช่นทุกวันนี้เป็นสิ่งที่เราต้องยอมรับ และมีทัศนคติที่พร้อมจะสู้ไปด้วยกันเพื่อองค์กร พนักงานสามารถช่วยองค์กรได้ด้วยการเตรียมความพร้อมในเรื่องความรู้และทักษะในการทำงาน มีความเชื่อมั่นในพลังของการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องที่จะทำให้ตนเองมีความสุขที่ได้รับรู้ และเชื่อมั่นในศักยภาพของตนเอง (Self-Efficacy) ที่พร้อมจะตอบสนองภารกิจขององค์กรได้อย่างเต็มที่ การเรียนรู้ตลอดชีวิตนั้นเริ่มต้นที่ การสร้างสิ่งแวดล้อมที่ช่วยให้พนักงานมีเวลาที่จะเรียนรู้ องค์กรที่ประสบความสำเร็จในการส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตจะออกแบบ และสนับสนุนการเรียนรู้ให้เคลื่อนไหลไปด้วยกันกับงานประจำจนก่อเกิดเป็นวัฒนธรรมที่เข้มแข็ง หากจะเปรียบองค์กรเป็นเรือที่แล่นในมหาสมุทรที่มีโอกาสจะต้องผจญกับคลื่นลมที่รุนแรงได้ตลอดเวลานั้น ถ้าพนักงานมีการเรียนรู้ตลอดชีวิตเป็นดุจหางเสือเรือ ก็จะช่วยบังคับทิศทางเรือลำนี้ให้แล่นฝ่าคลื่นลมแรงไปได้อย่างปลอดภัยไม่ว่าคลื่นลมนั้นจะรุนแรงเพียงใด และในโอกาสที่จะเริ่มต้นปีใหม่นี้ ผู้เขียนอยากให้กำลังใจเพื่อนพนักงานให้มีความเชื่อมั่นในพลังของการเรียนรู้ตลอดชีวิต

และลงมือปฏิบัติให้อยู่ในวิถีของการทำงาน เป็นปณิธานที่เราจะร่วมกันขับเคลื่อนเรือ MEA ให้แล่นฝ่าไปในโลกธุรกิจ และแม้ว่าจะต้องผจญกับปัจจัยแวดล้อมการทำงานที่ผันผวนเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและรุนแรงเพียงใดก็ตาม เรือลำนี้ก็จะสามารถแล่นฝ่าไปได้อย่างปลอดภัยจนถึงเป้าหมายในที่สุด